حسابرسی بیمه
حسابرسی بیمه به معنای بررسی و ارزیابی صحت و صلاحیت مالی و عملکرد شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف است. حسابرسی بیمه توسط بازرسان و حسابرسان مستقل انجام می‌گردد که معمولاً اشخاص حقوقی مستقل هستند و از طرف نهاد‌ها و موسسات حسابرسی معتبر انتخاب می‌شوند.
حسابرسی بیمه چیست؟
حسابرسی بیمه فرآیند به طور کلی رسیدگی به اسناد کارفرمایان و دفاتر قانونی شرکت‌هایی که دارای پرونده در تأمین اجتماعی هستند و کد کارگاهی دارند، توسط سازمان حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی را «حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی» می‌نامند.
در این حسابرسی، اسناد مالی کارگاه‌ها که در ارتباط با حساب‌های هزینه‌ای هستند مورد بررسی قرار می‌گیرند تا از پرداخت حق بیمه توسط کارفرما مطمئن شوند.
حسابرسی بیمه معمولاً در دوره‌های چند ساله انجام می‌گیرد و تمرد از آن طبق قانون مجازاتی را به همراه خواهد داشت.
موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی
یکی از نهادهای زیر مجموعه‌ی سازمان تامین اجتماعی می باشد. این سازمان وظایف مختلفی را برعهده دارد که من جمله آن می توان به انجام وظایف بازرسی و امور حسابرسی بخش‌‌ها و واحدهای تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی اعم از واحدهای ستادی، شعب، بیمارستان ها و واحدهای درمانی، مراکز اسناد پزشکی طرح های عمرانی، شرکت ها و سایر واحدهای تابعه اشاره نمود.
در پاسخ به این پرسش که حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست، می توان این چنین پاسخ داد که از آن جایی که کلیه شرکت‌ها و افراد حقوقی موظف به پرداخت حق بیمه کارکنان خود مطابق با قانون کار و قانون تامین اجتماعی می باشند، موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، از سوی این سازمان مکلف شده است که به بررسی دفاتر قانونی شرکت‌ها (شرکت‌هایی که دارای پرونده بیمه در سازمان بیمه تامین اجتماعی هستند)، به صورت دوره‌ای اقدام نموده تا از رعایت قوانین و مقررات مربوطه توسط شرکت یا موسسات مزبور مطمئن گردد.
بنابراین، حسابرسی بیمه تامین اجتماعی به معنی بازدید و بررسی دفاتر قانونی شرکت ها توسط موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی به منظور مطابقت این دفاتر با قانون بیمه تامین اجتماعی و اطمینان از پرداخت حق بیمه کارکنان شرکت های مزبور می باشد. موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، تنها مرجع سازمان تامین اجتماعی جهت انجام امور حسابرسی اعم از حسابرسی داخلی، حسابرسی عملیاتی، بازرسی دفاتر قانونی و… می باشد.
- ماده ۴۷ قانون بیمه تامین اجتماعی درخصوص همکاری کارفرمایان با کارشناسان موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی بیان می دارد: کارفرمایان مکلفند صورت مزد و حقوق و مزایای بیمه شدگان همچنین دفاتر و مدارک لازم را در موقع مراجعه به بازرس به سازمان در‌اختیار او بگذارند. بازرسان سازمان می توانند از تمام یا بخشی از دفاتر و مدارک مذکور رونوشت یا عکس تهیه و برای کسب اطلاعات لازم به هر یک از روسا و کارمندان و کارگران کارگاه و مراجع ذیربط مراجعه نمایند.
بازرسان سازمان حق دارند کارگاه های مشمول قانون را مورد بازرسی قرار دهند و دارای همان اختیارات و مسئولیت های مذکور در مواد ۵۲ و ۵۳ قانون کار خواهند بود. نتیجه بازرسی ظرف حداکثر یک ماه از طرف سازمان به کارفرم
ا اعلام خواهد شد.
هدف از حسابرسی بیمه چیست؟
هدف حسابرسی بیمه اطمینان حاصل کردن از دقت و قابل اعتماد بودن اطلاعات مالی، اندازه‌گیری واریزی‌ها، حساب‌ها و سیاست‌های مالی شرکت‌های بیمه است. حسابرسان در حین حسابرسی از روش‌ها و استانداردهای حسابداری معتبر استفاده می‌کنند و نتایج حسابرسی خود را در گزارشی به مدیران، بازرسان و سایر صاحبان سهام شرکت‌ها ارائه می‌دهند.
حسابرسی بیمه شامل بررسی مواردی از جمله:
- بررسی دقت و صحت اطلاعات مالی و صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه.
- بررسی و ارزیابی ریسک‌ها و روش‌های مدیریت آنها.
- بررسی و ارزیابی مطابقت با قوانین و مقررات مالیاتی و حسابداری.
- بررسی و ارزیابی سیاست‌ها و روش‌های حسابداری و مدیریت مالی.
- بررسی میزان رفع مشکلات و نقص‌ها در اطلاعات مالی و صورت‌های مالی.
حسابرسی بیمه به عنوان یک فرآیند اهمیت زیادی در حوزه مالی و اطلاعاتی شرکت‌های بیمه دارد و باعث افزایش اعتماد عمومی به عملکرد این شرکت‌ها می‌شود.
ارزیابی نحوه‌ی تخصیص و استفاده از سرمایه‌های شرکت‌ها در امور مختلف.
بررسی موارد مرتبط با تأمین مالی و سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌ها.
بررسی و ارزیابی سیستم‌ها و روش‌های کنترل داخلی و حفاظت از دارایی‌ها.
بررسی میزان مطابقت با استانداردها و مقررات مالی و حسابداری.
ارائه توصیه‌ها و پیشنهادات برای بهبود فرآیندها و روش‌های مالی و حسابداری.
حسابرسی بیمه به عنوان یک فعالیت حرفه‌ای و مستقل، اطلاعات و راهنمایی مهمی را به مدیران و صاحبان سهام شرکت‌های بیمه ارائه می‌دهد. نتایج حسابرسی بیمه در گزارش حسابرسی شرکت‌ها ذکر می‌شود که به عموم علاقه‌مندان اعلام می‌شود. این گزارش‌ها حاوی نظرات حسابرس درباره‌ی صحت و صلاحیت اطلاعات مالی و عملکرد شرکت‌ها هستند.
آیتم‌هایی که شامل حسابرسی بیمه تامین اجتماعی می‌باشد شامل موارد زیر است:
- میزان درآمدها و هزینه‌ها
- حقوق و دستمزد
- تراز حساب‌ها با دفاتر و صورت‌های مالی
- دارایی‌های ثابت
- مالیات تکمیلی
- صورت کامل گردش مواد اولیه و کالا و قیمت تمام شده کالاها و خدمات
- صورت کامل واردات و صادرات
- خسارت‌های شعبات و نمایندگی‌ها
- تعدیلات سنوات
- معامله‌ها با اشخاص ثالث
با این حال با توجه به حجم بالای پرونده‌های قابل بازرسی در سازمان تامین اجتماعی و همچنین مدت زمان طولانی برای بررسی حسابرسی بیمه‌ای، مطابق بخشنامه ۱۰۰۰/۹۷/۲۴۴۰ مورخ ۰۵/۰۳/۱۳۹۷ سازمان بیمه تامین اجتماعی، تقاضای بازرسی واصله از شعب واحدهای اجرایی، به استثنای موارد ذیل، در آخرین سال مالی مورد بازرسی و ملاک عمل قرار خواهد گرفت:
در موضوعاتی که موضوع ادعای سابقه و یا دستمزد به درخواست اشخاص مطرح باشد.
درخواست‌هایی که مستند به آراء
مراجع قضایی و شبه قضایی و شرکت‌های در حال تصفیه که از سوی واحدهای اجرایی ارائه می گردد.
در صورتی که مستنداتی که به سازمان واصل گردد بیانگر عدم اجرای قانون از جمله ماده ۳۸ و تبصره الحاقی به آن و یا عدم اعلام واقعی دستمزد بیمه شدگان و مغایرت آن با اظهارنامه‌های مالیاتی باشد، درخواست بازرسی از دفاتر همراه مستندات منحصرا با تشخیص مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی خارج از مدت مقرر مجاز خواهد بود.
بنابراین، به غیر از موارد قید شده در قسمت فوق، حسابرسی بیمه سازمان تامین اجتماعی، تنها شامل سال آخر مالی خواهد بود. همانطور که پیش‌تر بیان شد، کارفرما مکلف است که همکاری‌های لازم را با حسابرسان و بازرسان سازمان بیمه تامین اجتماعی به عمل آورده، که در غیر این صورت مشمول جریمه خواهد گردید.
مدارک لازم حسابرسی بیمه
اسناد مالی ⇐ اظهارنامه مالیاتی
دفاتر قانونی ⇐ برگه‌های تشخیص و قطعی مالیاتی
صورت‌های مالی ⇐ فیش پرداخت حق بیمه
لیست کارکنان ⇐ ترازنامه ۴ ستونی شامل حساب کل و معین و تفصیل
قراردادها ⇐ مفاصاحساب‌های مربوط
باتوجه به اینکه ماده ۳۷ و
۳۸ قانون تامین اجتماعی، مفاصاحساب به معنی تسویه نهایی تعهدات پیمانکاران به سازمان تامین اجتماعی به اندازه مبلغ ناخالص کارکرد قرارداد آنها می‌باشد. مفاصاحساب بیمه در پایان قرارداد از نفرات بیمه شده شاغل که در لیست بیمه وجود دارند، کسر می‌شود.
کاربرگ‌های حسابرسی بیمه
تکمیل کاربرگ‌های بیمه در حسابرسی بیمه بسیار اهمیت دارد. آشنایی با کاربرگ بیمه و پرکردن آنها به شکل صحیح از بروز مشکلات جدی در هنگام حسابرسی جلوگیری می‌کند. به همین دلیل حسابداران محترم، صاحبان مشاغل و کارفرماها باید اطلاعات و آگاهی کافی در مورد این کاربرگ ها داشته باشند.
کاربرگ‌های حسابرسی بیمه در دسته کاربرگ‌های محاسباتی قرار می‌گیرند که از آنها معمولاً برای تأیید و اثبات صحت و درستی حساب‌ها استفاده می‌شود. کاربرگ های حسابرسی بیمه تأمین، در واقع اسنادی به شکل فایل‌های اکسل مخصوص هستند که توسط موسسه حسابرسی تأمین اجتماعی طراحی می‌شوند و در اختیار شرکت‌ها قرار می‌گیرند.
جرائم حسابرسی بیمه
در بخش‌های پیشین مقاله، توضیحات جامع و کاملی در خصوص مفهوم و ماهیت حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، موارد مشمول و معافیت آن ارائه گردید و مطرح شد که جز در برخی موارد، حسابرسی بیمه تامین اجتماعی محدود به سال آخر مالی می باشد. یکی از سوالاتی که ممکن است در این میان، در ذهن برخی افراد مطرح شود این است که آیا عدم ارائه دفاتر توسط کارفرمایان، به بازرسان و حسابرسان سازمان بیمه تامین اجتماعی، مشمول جریمه خواهد شد؟
ماده ۱۰۲ قانون بیمه تامین اجتماعی، به پرسش فوق این چنین پاسخ داده که:
در صورتی که کارفرما یا نماینده او از اقدامات بازرس یا حسابرس سازمان جلوگیری نموده و یا از ارائه دفاتر و مدارک مربوط و تسلیم رونوشت یا عکس آنها به بازرس خودداری کند، به جزای نقدی از یک تا بیست میلیون ریال محکوم خواهد شد.
گزارش بازرسان سازمان در این خصوص در حکم گزارش ضابطین دادگستری است.
اضافه بر این، به موجب ماده ۱۰۳ همین قانون، کارفرمایانی که عمدا وجوهی زائد
بر میزان مقرر در این قانون به عنوان حق بیمه از مزد یا حقوق و مزایای بیمه شدگان برداشت نمایند، علاوه بر الزام به استرداد وجوه مذکور به حبس جنبه‌ای از ۶۱ روز تا شش ماه محکوم خواهند شد. در صورتی که کارفرما شخص حقوقی (شرکت) باشد، مسئولیت‌های جزایی مقرر، متوجه مدیر عامل شرکت یا هر شخص دیگری خواهد بود که در اثر فعل یا ترک فعل و موجبات ضرر و زیان سازمان یا بیمه شدگان فراهم شده است.
بخشنامه حسابرسی بیمه
پرداخت حق بیمه ای کارمندان و کارگران، از جمله مهم‌ترین اهداف سازمان بیمه تامین اجتماعی می باشد. به این منظور، این سازمان ازطریق انجام حسابرسی بیمه، کارگران و کارمندان شرکت را شناسایی و از بهره‌‌مندی آنها از مزایا و حقوق مندرج در قانون بیمه تامین اجتماعی، اطلاع خواهد یافت. به جهت آشنایی هر چه بیشتر متقاضیان با جزئیات این نوع حسابرسی، در این قسمت از مقاله قصد داریم تا بخشنامه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی را مورد بررسی قرار دهیم.
در راستای انجام امور حسابرسی بیمه ای شرکت ها، سازمان بیمه تامین اجتماعی، دستورالعمل ها و بخشنامه‌های متعددی صادر نموده است. این بخشنامه‌ها حاوی اطلاعات مهمی درخصوص نحوه انجام بازرسی ها، تسهیل در رسیدگی و بازرسی از دفاتر قانونی، نحوه اولویت بندی بازرسی ها و …. می باشد. با این وصف، یکی از مهم‌ترین این بخشنامه‌ها، بخشنامه ۱۰۰۰/۹۷/۲۴۴۰ مورخ ۹۷/۳/۵ می باشد که به موضوع الزام به رسیدگی بیمه نسبت به آخرین سال مالی اشاره دارد که در زیر، امکان دانلود این بخشنامه فراهم شده است.
دانلود ← بخشنامه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی
مهلت حسابرسی بیمه
مهلت حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چه موقع است، یا به عبارتی سازمان بیمه تامین اجتماعی پس از گذشت چه زمانی، اقدام به حسابرسی از دفاتر قانونی شرکت‌ها می نماید؟
در سال‌های گذشته، بازرسی از دفاتر قانونی شرکت‌ها در بازه زمانی ده ساله صورت می گرفت. این امر به این معنی است که بازرسان سازمان تامین اجتماعی هر ده سال یک بار، به دفاتر قانونی شرکت‌ها مراجعه می نمودند و اقدام به بررسی آنها . با این حال، از سال ۹۷ به بعد، سازمان تامین اجتماعی با هدف تسهیل در کسب و کار و رونق اشتغال، بازرسی از دفاتر را به آخرین سال مالی شرکت‌ها محدود نمود.
نکته
در مواردی که موضوع بازرسی دفاتر قانونی مرتبط با ادعای سابقه یا دستمزد به درخواست اشخاص، مطرح باشد و همچنین درخواست‌هایی که مستند به آرا مراجع قضایی و شبه قضایی و شرکت های در حال تصفیه ارائه شده باشد، از موارد شمول این امر مستثنی هستند و محدودیتی از جهت زمانی، برای بازرسی دفاتر قانونی وجود نخواهد داشت.
علاوه بر این، در صورتی که مستنداتی به سازمان تامین اجتماعی واصل گردد که بیانگر عدم اجرای قانون از جمله ماده ۳۸ و تبصره الحاقی به آن و یا عدم اعلام واقعی دستمزد بیمه شدگان و مغایرت آن با اظهارنامه‌های مالیاتی باشد، درخواست بازرسی از دفاتر همراه مستندات منحصرا با تشخیص مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی خارج از مدت مقرر مجاز خواهد بود.
در نهایت، حسابرسی بیمه به منظور اطمینان حاصل کردن از صحت و قابل اعتماد بودن اطلاعات مالی شرکت‌های بیمه و رفع هرگونه نقص و اشکال ممکن در حسابداری و گزارش‌دهی آنها انجام می‌شود. این فرآیند بهبود اعتماد عمومی به بازار بیمه و حمایت از منافع عمومی و مشتریان بیمه را تقویت می‌کند.
