دارایی نامشهود (Intangible Asset) که با IA هم شناخته می شود دارایی محسوب می شود که وجود فیزیکی ندارد. سرقفلی، اعتبار یک نام تجاری و همچنین مالکیت معنوی مثل حق امتیاز، کپی رایت،حق الاختراع،حق تالیف، فرمول های ساخت محصول، مجوزهای ساخت نمونه‌هایی از این نوع دارایی می باشند.
دارایی نامشهود نقطه مقابل دارایی مشهود می باشد. دارایی مشهود مانند زمین، وسایل نقلیه، موجودی کالا و تجهیزات هستند. البته دارایی های مالی همچون سهام و اوراق قرضه که ارزش خود را از مطالبات قراردادی می‌گیرند جزئی از دارایی های مشهود به حساب می آیند.
“دارایی مشهود دارایی است که وجود عینی دارد و می توان آن ها را با چشم دید مثل: ساختمان”
“دارایی نامشهود دارایی است که وجود عینی ندارد و با چشم دیده نمی شود مثل: سرقفلی”
حسابداری دارایی نامشهود چگونه است؟
حسابداران دارایی نامشهود را برای اینکه شناسایی کنند خصوصیات زیر می تواند به عنوان خصوصیات این دارایی ها مهم و قابل توجه باشد:
- موجودیت عینی ندارند
- اندازه گیری منافع اقتصادی آتی و حق مالکیت آن ها مشکل است
- تعیین عمر مفید آن ها دشوار می باشد
- به منظور استفاده در عملیات عادی و مستمر خریداری و تحصیل می‌شوند نه به منظور فروش و سرمایه گذاری
تفاوت دارایی مشهود با دارایی نامشهود
تفاوت میان این دو نوع دارایی در مستهلک شدن آن ها می باشد. معمولاً این دارایی طی ۲۰ سال و یا در برخی موارد زمانی برای مستهلک شدن آن در نظر گرفته نخواهد شد و همیشه دارای ارزش است مثل برندهای تجاری. حتی امکان دارد در طول زمان ارزش دارایی نامشهود بیشتر هم بشود.
اما انواع دارایی مشهود طی مدت زمانی مستهلک می شود و هر ساله از ارزش آن کسر خواهد شد. برای اسقاط آن ها ارزش گذاری می شود. فقط یک استثنا در رابطه با زمین وجود دارد که سالانه مستهلک نمی شود. حسابداری دارایی نامشهود فرق زیادی با حسابداری دارایی و ماشین آلات ندارد.
دارایی های ثابت نامشهود
- محدود (definite)
- نامحدود (indefinite)
نام تجاری یک شرکت را جزئی از دارایی نامشهود و یا به عبارتی نامحدود حساب می شود چونکه تا زمانی که شرکت فعالیت دارد، دارایی به همراه شرکت ادامه پیدا خواهد کرد. دارایی (محدود) را می توان یک توافق حقوقی بدانیم که تحت حق امتیاز یک شرکت دیگر برای تمدید قرارداد انجام خواهد شد. پس نتیجه می گیریم این نوع قرارداد عمری محدود دارد و در دسته دارایی های محدود قرار می گیرد. خوب است بدانید این نوع دارایی می تواند برای یک شرکت ارزشمند و معتبر و همچنین در موفقیت یا شکست آن شرکت امری حیاتی باشد.
بیشتر مطالعه کنید، بیشتر بیاموزید: حسابداری تنخواه گردان
ارزیابی دارایی نامشهود
کسب و کارها می توانند دارایی نامشهود را ایجاد کنند. مثلاً کسب و کارها می توانند یک فهرست ایمیل از مشتریان خود ایجاد کنند یا حق امتیازی به نام خودشان ثبت نمایند. کلیه مبالغی که در مسیر ایجاد یک دارایی نامشهود هزینه می‌شود در لیست مخارج ثبت می گردند. دارایی که توسط یک شرکت ایجاد می شود در ترازنامه شرکت درج نخواهد شد و هیچ ارزش دفتری هم ندارند. بنابراین زمانی که شرکتی خریداری می شود قیمت خرید آن بالاتر از ارزش دفتری دارایی ها در ترازنامه شرکت خواهد بود.
بهای تمام شده دارایی نامشهود قابل تشخیص
مهم: تنها دارایی نامشهود قابل تشخیص را می توان به طور جداگانه تحصیل نمود. پس باید آن ها را در تاریخ تحصیل به بهای تمام شده ثبت کرد. دارایی غیر قابل تشخیص جزء گروهی از یک واحد تجاری تحصیل می شود و باید به بهای تمام شده ثبت گردند.
- ارزش جاری مابه ازای دریافت شده در مقابل سهام صادر شده
- مبلغ وجه نقد پرداخت شده
- ارزش جاری دیگر دارایی هایی که به ازای آن ها داده شده
- ارزش فعلی بدهی های ایجاد شده برای آن ها
استهلاک دارایی های نامشهود
بی شک شرایط استهلاک دارایی نامشهود مهم ترین بخش حسابداری این نوع دارایی است.
استهلاک دو نوع دارایی (نامشهود با عمر مفید نامعین و نامشهود با عمر مفید معین) با یکدیگر تفاوت هایی دارند:
نامشهود با عمر مفید نامعین
مدت استفاده از این دارایی ها مشخص نیست. به علت عدم برآورد عمر عملیات استهلاک آن ها عملاً امکان پذیر نخواهد بود. این نوع دارایی مستهلک نمی شود. واحد تجاری وظیفه دارد با انجام آزمون کاهش ارزش به صورت مقایسه ارزش بازیافتنی و ارزش دفتری در دوره های سالیانه ارزش دارایی را کاهش بدهد. همچنین این واحد باید در هر دوره از نامعین بودن عمر مفید دارایی اطمینان پیدا کند.
بهای تمام شده تحصیل یک دارایی نامشهود در بدهکار یک حساب دارایی ثبت خواهد شد. این نوع دارایی از طریق استهلاک منقضی می شود. نحوه استهلاک این دارایی مشابه استهلاک دارایی های ثابت و منابع طبیعی می باشد. در مورد دارایی های نامشهود می توان گفت که در زمان استهلاک آن به جای استهلاک انباشته، خود حساب دارایی بستانکار می شود و دیگر ارزش اسقاط این دارایی در برخی موارد صفر است.
اگر درباره حسابداری فروشگاهی چیزی نمی‌دانید توصیه می کنیم آن را مطالعه کنید.
نامشهود با عمر مفید معین
مدت استفاده از این دارایی ها معین است و نامحدود نمی باشد. استهلاک آن ها مشابه استهلاک دارایی های ثابت مشهود می باشد. به مرور ارزش مالی را از دست می دهند و قسمتی از بهای تمام شده این اقلام در دوره مالی عمر مفید این دارایی ها به حساب هزینه های آن دوره منظور می شود.
مبلغ استهلاک دارایی نامشهود با عمر مفید معین بایستی به صورت سیستماتیک و با استفاده از روش های استهلاک که به صورت خط مستقیم، نزولی یا معادل آحاد که با الگوی مصرف منافع اقتصادی واحد تجاری همخوانی دارند، انجام شود. اگر که الگوی واحد تجاری قابل تعیین نباشد باید از روش خط مستقیم استفاده شود. زمان محاسبه استهلاک از زمانی شروع می شود که دارایی برای استفاده آماده باشد. زمان توقف آن هم زمانی است که دارایی به عنوان دارایی نگهداری شده برای فروش طبقه بندی شود.
ویژگی های دارایی نامشهود
- قابلیت تشخیص از یکدیگر
- قابلیت تشخیص غیر پولی
- عدم موجودیت فیزیکی و عینی
- عدم کاربرد جایگزین و غیرقابل تقسیم به اجزای کوچکتر برای فروش
دارایی های نامشهود دیجیتال
انواع دارایی نامشهود در دنیای دیجیتالی حاوی این موارد می شود:
- شماره موبایل مشتریان و ایمیل
- پایگاه داده ها
- دامین سایت
- مدل در آمدی کسب و کار
این قسمت از ثروت های نامشهود در حسابداری سنتی تعریفی ندارد ولی نقش زیادی در کسب و کار آن دارد. آنچه در دنیای امروزه و کسب و کارهای شبیه به آن مامور موفقیت و کسب درآمدزایی بیشتر است، اطمینان بر ثروت های نامشهود و ارزش و اعتبار شرکت است.
راه ارزش دارایی نامشهود
اکثراً می توانیم بهای دارایی آشکار و مشهود را به مثال یا عنوان یک عدد حتمی نشان کنیم. بهای هر عنوان قابل لمس را حساب کرده و با باقی جمع می کنیم. ولی تنها بهای دارایی های نامهشود نشان دهنده بها و ارزش کل کسب و کار ما نیستند. پیدا کردن بهای دارایی نامهشود سخت تر از ثروت های آشکار است. این امکان وجود دارد که موردهای پنهان طبق نقشه و برنامه ریزی پیش نرود. اگر اراده فروش شرکت را داریم، باید این ثروت خود را در تخمین شغل های کوچک خود ملاحظه کنیم. باید با یک مشاور تجاری مشاوره کنیم تا به ما در بهاگذاری ثروت ها کمک کند.
افزون بر این می توانیم از راه و روش هایی برای اندازه گیری بهای دارایی پنهان استقاده کنیم بعضی از آن راه و روش ها عبارتند از:
روش هزینه: مبلغ یا هزینه ای را که یک شغل یا کسب و کار دیگر برای افزایش شما نیاز دارد، اندازه گیری می کنیم. برای این راه می توانیم مبلغ کنونی مورد نیاز برای بازسازی ثروت را ارزیابی کنیم. یا می توانیم بهای فعلی تمام مبالغ یا هزینه های اصلی که به ثروت وارد شده را محاسبه و اندازه گیری کنیم.
راه و روش بازار: ما نام تجاری شرکت دیگر یا دارایی پنهان دیگری را پیدا می کنیم که با تجارت و شغل ما قابل اندازه و مقایسه است. از بهای پنهانی های آن ها به مثال مرجعی برای بها گذاری پنهانی های خود استفاده کنیم.
راه و روش درآمد: در این راه و روش می توانیم خوبی های آینده ثروت را برای شغل های دیگر مقایسه و اندازه گیری کنیم. برای این راه و روش باید پیش بینی کار و جریان مبالغ نقدی را به کار ببریم.
پیشنهاد موسسه حسابداری و مالی حسابا برای کسب اطلاعات بیشتر: حسابرسی صورت های مالی شرکت ها
