انواع قرارداد کاری و آشنایی با آن برای هر کدام از نیروهای کار قبل از ورود به بازار کار و آغاز فعالیتشان مورد نیاز است و باید شرایط آن ها را بدانند. سپس با توجه به نکات قانونی مربوط به آن ها انواع قرارداد کاری خودشان را امضا کنند.
مباحثه برای شروع یک کار جدید با تعیین شرط هایی از سوی کارفرما آغاز خواهد شد که در مقابل نیروی کار بایستی شرایط را بپذیرد و اگر قرارداد پیمانی خاصی برای آغاز کار دارد آن ها را نیز عنوان کند. پس از آن با پذیرش شرایط از سوی طرفین، قراردادی بین آن ها ایجاد شده و در آخر رابطه کاری میان کارفرما و نیروی کار شروع می شود. کارفرما می تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد به مفهوم ساده می تواند انسان نباشد.
در کلیه قراردادهای کاری یک طرف این قرارداد کارفرما و دیگری کارگر را داریم. کارگر در ماده ۲ قانون کار، شخص حقیقی یعنی یک انسان تعریف شده که به دستور کارفرما کار را انجام می دهد و در مقابل آن کار، دستمزد دریافت می‌کند که این مزد می تواند روزانه، ماهانه و یا هفتگی باشد. رابطه بین کارگر و کارفرما بر اساس قانون کار در صورت تشکیل قرارداد میان کارگر و کارفرما به رسمیت شناخته می شود.
قرارداد کار بر اساس ماده ۷ قانون کار: قرارداد کار، قراردادی کتبی و یا شفاهی که به سبب آن کارگر در قبال دریافت حق‌العمل، کاری را برای مدت زمان موقت یا غیرموقت برای کارفرما انجام می دهد. پس می توان گفت این قرارداد معین به حساب می آید. از دیدگاه حقوقی قرارداد معین قراردادی است که چهارچوب آن در قانون تعریف شده و برخلاف بعضی از شرایط آن نمی شود توافق کرد.
تمام این موارد ذکر شده یک قرارداد کاری را ایجاد می‌کند که در گذشته به صورت شفاهی بازگو می شده و توافق ها مطابق آن صورت می‌گرفت. امروزه انواع قرارداد کار حالت رسمی تری به خود گرفته و طبق شرایط موجود در دسته بندی های متعددی تقسیم می شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه “شرایط دریافت بیمه بیکاری“
انواع قرارداد کاری
دو دسته کلی قراردادهای استخدام در ادارات دولتی و در شرکت‌های خصوصی وجود دارند. علاوه بر نوع استخدام مدت زمان قرارداد کاری یکی از فاکتورهای مهم و اصلی دسته بندی انواع قرارداد کاری است.
قرارداد دولتی: بر اساس قانون استخدام کشوری در دستگاه ها و ادارات دولتی ۳ نوع استخدام پیمانی، رسمی و خدماتی و یا قرارداد کاری در ایران رایج است. کارمندان رسمی دولت مشمول قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری می باشند و مشمول صندوق بازنشستگی کشوری هستند.
نیروهای کار پیمانی برای امور عهده داری در ادارات استخدام خواهند شد و مشمول آیین نامه استخدام پیمانی و صندوق تامین اجتماعی هستند. دسته دیگری از کارکنان ادارات دولتی، کارهای پشتیبانی و خدماتی را به عهده دارند.
قرارداد شرکت های خصوصی: استخدام در قسمت خصوصی تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار می باشد و مشمول صندوق تامین اجتماعی هستند. باتوجه به طریقه قانونی، قرارداد کار در شرکت های خصوصی شامل ۲ دسته قرارداد هستند. قراردادهای کار از نظر مدت قرارداد و قراردادهای کار از نظر ساعت کاری.
انواع قرارداد کاری از نظر مدت زمان
- قراداد کار جهت انجام کار معین
- پیمان و قرارداد کار مدت موقت
- قرارداد کار مدت غیرموقت
قرارداد کار جهت انجام کار معین
در این نوع قرارداد جهت انجام کار معینی تقبل می شود و با اعمل تقبل و پرداخت حق الزحمه توافق شده قرارداد اتمام می یابد. در این نوع قرارداد تا انجام موضوع تقبل و کار امکان فسخ یک طرفه آن میسر نخواهد بود.
قرارداد کار (موقت)
در این نمونه قرارداد کار با مدت موقت اتمام مدت قرارداد بیان می شود و با فرا رسیدن آن مهلت قرارداد اتمام می یابد. چنانچه قرارداد موقت به موقع تمدید نشود و تعیین تکلیف نگردد و کارگر به کار خودش ادامه دهد، کارگر می تواند مدعا شوند که قرارداد به طور شفاهی تمدید شده است. به‌خاطر داشته باشید که در این قراردادها تمدید قرارداد موجب دائمی شدن قرارداد نخواهد شد.
قرارداد کار (غیرموقت)
در این نوع قرارداد تاریخ شروع قرارداد بازگو می شود اما زمانی برای پایان قرارداد ذکر نخواهد شد. یعنی به لحاظ اینکه چیستی چنین کارهایی دائمی است قراردادهای غیرموقت تنظیم می شوند یا در متن قرارداد به نامحدود بودن آن اشاره می شود.
تبصره ۲ ماده‌ی ۷ قانون کار: در کارهایی که طبیعت آن ها جنبه جاودانه دارد، اگر که مدتی در قرارداد ذکر نشود قرارداد دائمی تفسیر می شود. پس شخصی که در یک کارخانه تولیدی مشغول به کار می شود اگر انجام کار منوط به مدت خاصی نباشد و معلوم شود روزانه مبلغ معینی دستمزد دریافت کند، چنین کارگری در قانون کار، کارگر دائم شناخته خواهد شد. پایان قرارداد در این نوع استخدام موقوف به دستیابی شرایط یا انجام ترتیباتی است و فسخ یک طرفه آن امکان پذیر نمی باشد.
نوع دیگری از قراردادها از نظر ساعت کار به قراردادهای تمام وقت و قراردادهای پاره وقت تقسیم می‌شوند. در ادامه به شرح هر کدام از آن ها می پردازیم.
قرارداد کاری تمام وقت
این نوع قرارداد، قراردادی است که طی آن کارگر پایبند می شود، به میزان ساعات کار مقرر در قانون، به کار مشغول باشد. یعنی کارگر در روز ۸ ساعت و در هفته ۴۴ ساعت کار می کند.
در مقاله “اضافه کاری” به ساعت کار اشاره شده است.
قرارداد پاره وقت
به اتکا ماده ۳۹ قانون کار، در صورتی که ساعت کار از ساعت عادی کار ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه در شبانه روز یا ۴۴ ساعت کار در هفته کمتر باشد قرارداد پاره وقت نام دارد. کارکنان پاره وقت و یا نیمه وقت از هر نظر مشمول قانون کار می باشند.
پیمان و قرارداد ساعتی: در قرارداد ساعتی حقوق کارمند مطابق میزان ساعت کار در شرکت تعیین و پرداخت می شود.
قرارداد پیمانکاری: اگر که حقوق مشاور طبق ساعت مشاوره نباشد و پایبند باشد کاری را طبق شرایط مندرج در قرارداد در یک یا چندین مرحله انجام دهد و در ازای آن حقوق دریافت کند، مشمول قرارداد پیمانکاری هستند.
قرارداد آزمایشی
برای اینکه کارگر و کارفرما در قراردادهای غیرموقت، نسبت به عملکرد از لحاظ کاری و اخلاقی آشنایی پیدا کنند می توانند با توافق یکدیگر دوره آزمایشی تعیین کنند که بر اساس قانون مدت این دوره نباید از ۳ ماه بیشتر باشد به این صورت که حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر ۱ ماه و برای کارگران ماهر و دارای مهارت بالا ۳ ماه است.
قرارداد کارآموزی
کارآموزی یک نظام آموزشی است که در آن نسل جدیدی ازاشخاصی که جویای کسب مهارت و تخصص هستند در قالب فعالیت های همسو با شغل به کسب مهارت مشغول می شوند و در کنار آموزش های مهارتی، آموزش های آکادمیک را کسب می‌کنند.
قراردادهای کارمزدی
کارمزد دستمزدی است که در مقابل انجام مقدار کاری معین در زمان مشخص پرداخت می شود. در قرارداد کارمزد ساعتی بایستی میزان کار متناسب با زمان مشخص باشد. کارمزد برحسب اینکه حاصل کار موردنظر مرتبط به یک نفر یا یک گروه میعنی از کارگران یا مجموعه کارگران باشد به ترتیب به صورت کارمزد انفرادی، کارمزد گروهی و کارمزد جمعی تعیین می شود.
قراردادهای مزد ساعتی
مزد ساعتی دستمزدی است که به خاطر ساعاتی که وقتی کارگر در اختیار کارفرماست محاسبه و پرداخت می شود. در قراردادهای مزد ساعتی، نوع کار و ساعات کار در روز یا هفته یا ماه مشخص می شود.
