مالیات علی الراس در واقع مالیاتی است که مبنای محاسبه آن در عوض مدارک مودی ظواهر و ضرایب مالیاتی می باشد. ضرایب مالیاتی ارقامی مشخص می باشند که بعد از تضعیف و محاسبات بر روی درآمدها و دیگر عوامل به صورت درصد بازگو می شوند. همچنن برای محاسبه درآمد مشمول مالیات از روش علی الراس، ضریب مالیاتی در قرینه مالیاتی ضرب خواهد شد.
اظهارنامه ارسالی بدست مودی، اصلی ترین ابزار تشخیص درآمد واحد تجاری و محاسبه مالیات توسط سازمان امور مالیاتی است. بعد از دریافت اظهارنامه توسط واحد امور مالیاتی، پرونده واحد تجاری توسط ممیزان مالیاتی رسیدگی می شود. که نحوه تشخیص مالیات با توجه به مدارک مودیان تعیین می شود که یکی از این شیوه ها، روش تشخیص مالیات بر مبنای علی الراس می باشد. برای دانستن درصد مالیات علی الراس باید از دفترچه ضرایب مالیاتی درصدهای مربوط به تشخیص درآمد و مالیات هر فعالیت را یافت. که در نهایت مبلغ نهایی مالیات علی الراس مشخص خواهد شد.
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
اظهارنامه مالیاتی در حقیقت نوعی خوداظهاری در سود و زیان شرکت است که توسط خود مودیان صورت می پذیرد. که مودی باید میزان سود و زیان سالانه موسسه خودش را اعلام کند و میزان مالیات بر اساس این اظهارنامه تعیین نیز خواهد شد. در واقع پس از اعلام این اظهارنامه کارشناس امور مالیاتی با درخواست برخی اسناد و مدارک مالی به پیوست این اظهارنامه اقدام به تعیین میزان مالیات می کند.
از آنجایی که در شیوه علی الراس اطلاعات مالی هیچ یک از مودیان در اختیار نیست، برای تعیین میزان تقریبی درآمد آن ها از ضرایب مالیاتی کمک گرفته می شود که این ضرایب توسط سازمان امور مالیاتی قابل تعیین می باشد.
توصیه می کنیم برای تنظیم اظهارنامه مالیاتی این مقاله را بخوانید.
بررسی اظهارنامه و مدارک مالیاتی توسط ممیز مالیاتی نتایج سه گانه ای را به همراه دارد که در موارد زیر توضیح داده شده است:
- کارشناس امور مالیاتی بعد از بررسی دفاتر مالی و همچنین مدارک و اظهارنامه مالیاتی هیچ مغایرت قانونی را تشخیص نمی دهد. و همه چیز را طبق آیین نامه و دستورالعمل های قانونی بررسی کرده و بر اساس همین مدارک مالیات تعیین خواهد شد.
- اگر که مدارک مالی به شیوه درستی ثبت و ضبط نشده باشند و همچنین در نگارش دفاتر مالی ایراداتی حاصل شده باشد و یا اینکه اصلاً دفاتر به دلیل عدم رعایت مراحل قانونی فاقد اعتبار تشخیص داده شود تمام اسناد ارائه شده رد خواهد شد و مالیات تکلیفی به شیوه علی الراس مطالبه می شوند.
- اگر اظهارنامه مالیاتی و همچنین دفاتر قانونی مانند دفتر روزنامه و دفتر کل و یا دفتر دارایی از طرف سازمان امور مالیاتی غیر قابل رسیدگی تشخیص داده شود، موضوع به صورت رسمی به مودی اعلام می شود و در نهایت بررسی در مورد تعیین میزان مالیات به یک هیات سه نفره واگذار خواهد شد.
دفترچه ضرایب مالیاتی چیست؟
دفترچه ضرایب مالیاتی فهرست مربوط به تعیین درآمد و مالیات های علی الراس است. که در آن درصدهای مرتبط با تشخیص درآمد و مالیات هر نوع فعالیت اعلام شده است. چنین ضرایبی سالیانه به اداره مالیاتی اعلام خواهد شد. در مواردی که اظهارنامه دفاتر مودی برای کارشناسان سازمان امور مالیاتی مورد تایید نباشد از درصدهایی که در جداول ضرایب تشخیص درآمد مشمول مالیات عملکرد است، استفاده خواهد شد.
در این جداول کلیه فعالیت های اقتصادی برحسب نوع فعالیت طبقه بندی، متناسب با هر شغل درصدی مشخص شده که مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت. این جداول به صورت دفترچه ضرایب تشخیص درآمد مشمول از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود و در اختیار مودیان و همچنین کارشناسان سازمان مالیات قرار می‌گیرد.
انواع مالیات علی الراس
مطابق قانون مالیات های مستقیم در ۳ حالت امکان دارد مالیات علی الراس به اشخاص حقیقی یا حقوقی تعلق بگیرد:
- اظهارنامه را به موقع و در زمان معین ارائه نشود
- اظهارنامه ناقص ارائه شود
- مدارک بعد از دریافت نامه کتبی ارائه نشود
بیشتر مطالعه کنید: موارد مهم مالیات بر ارث
ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم درباره ضرایب مالیاتی چیست؟
اظهارنامه مالیاتی بدون رسیدگی پذیرفته می شود و برای مودیان برگ قطعی صادر خواهد شد. سازمان امور مالیاتی طبق قانون اختیار دارد تعدادی از اظهارنامه مالیاتی را به صورت تصادفی و یا مطابق ضابطه های تعیین شده انتخاب و مورد رسیدگی قرار دهد.
مودیان وظیفه دارند اطلاعات مربوط به خرید و فروش، درآمد ها و هزینه های خودشان را به صورت کاملاً شفاف در اظهارنامه مالیاتی ارائه کنند. به صورتی که هیچ مغایرتی با اطلاعات پایگاه داده های سازمان وجود نداشته باشد. در صورت مغایرت جرایم مالی شامل آن ها می شود و نمی توانند از مزیت های خوداظهاری بهره ببرند.
چگونگی محاسبه مالیات علی الراس
در شرایطی که ممیز مالیاتی به علت موارد مزبور، دفاتر و مدارک واحد های تجاری را علی الراس تشخیص بدهد. ابتدا با تحقیقات لازم و همچنین کسب اطلاعات مورد نیاز از مراجع متعدد اعم از دولتی یا غیردولتی در آغاز قرائن مرتبط جهت محاسبه مالیات علی الراس را که در قانون متناسب با موضوع فعالیت مودی می باشد را انتخاب می کند. و پس از آن با اعمال ضرایب تعیین شده از روی دفترچه ضرایب مالیاتی در قرائن انتخابی درآمد مشمول مالیات مودی را محاسبه می کند. در چنین شرایطی مالیات آن ها تعیین خواهد شد.
علی الراس شدن مالیات چه دلایلی دارد؟
مطابق ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم، مواردی سبب علی الراس شدن دفاتر می شود:
- اگر که تا زمان مقرر ترازنامه و یا صورتحساب سود و زیان واحد تجاری ارائه نشده باشد.
- در صورتی که مودیان به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی مرتبط با ارائه دفاتر و مدارک حساب خود خودداری کنند و مدارک مربوطه را ناقص تحویل دهند. در چنین شرایطی اگر مودی از ارائه قسمتی از مدارک حساب خودداری کند موارد ذکر شده در ذیل اتفاق می افتد:
- اگر که مدارک ارائه نشده مربوط به هزینه ها باشد از محاسبه آن جز هزینه های قابل قبول مالیاتی جلوگیری می شود و در صورتی که مربوط به درآمد ها باشد درآمد مشمول مالیات این قسمت از طریق علی الراس تعیین می شود.
- در صورتی که دفاتر و مدارک برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امور مالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا اینکه به دلیل عدم رعایت قانون و آیین نامه های مربوطه، مورد قبول نباشد.
