مالیات بر ارث نوعی از مالیات ها است. در حقیقت مالیات از مهم ترین منابع درآمد دولت است که پیشرفت اقتصادی و فرهنگی جامعه را نشان می دهد. مشاوره مالیاتی در این مسیر می‌توانند شما را یاری دهند و شما را از هرگونه مشکل دور کنند. موسسه حسابداری و مالی حسابادر این زمینه با تیم حرفه ای خود همراه شماست.
مالیات بر ارث چیست ؟
مالیات بر ارث نوعی مالیات بر درآمد می باشد که از نوع مالیات های مستقیم به حساب می آید. که مالیات بر درآمد به معنای پرداخت مالیات از سوی افراد دارای ثروت است که به نوعی میان افراد جامعه نقش تعادل تقسیم ثروت را دارد. مالیاتی که بر ارث افراد تعیین می شود در واقع همان مالیات بر دارایی اشخاص است. زمانی که شخص فوت می کند دارایی های او به وراث به ارث می رسد. درنتیجه وراث بعد از دریافت ارث خود باید مالیاتی را به دولت پرداخت کنند. این نوع مالیات بر ارث نام دارد.
بنابراین زمانی که شخصی فوت کند و دارایی از او باقی بماند، بحث ارث وجود می آید. دارایی ها شامل اموال به جه مانده از متوفی و بدهی های متوفی است. وراث بایستی پیش از تقسیم ارث دیون و بدهی های متوفی را پرداخت کنند و بعد از آن اموال باقی مانده را تقسیم نمایند.
پس از تشکیل پرونده متوفی، برگه انحصار وراثت نیز صادر می شود. پس از انجام و تقسیم ماتَرَک متوفی میان وراثت کارهای مربوط به مالیات انجام می شود. بنابراین تقسیم ارث بر اساس قانون مشکل است چرا که دارای استثنائاتی است. میزان سهم ارث برای هر یک از وراث یکی نیست، زیرا جنسیت و نسبت آن ها با متوفی در تعیین میزان سهم نقش بسازایی دارد. همچنین پس از ارائه فهرست، میزان سهم الارث هر یک از وراث از دارایی متوفی مطابق گواهی انحصار وراثت تعیین می شود. البته پیش از اینکه سهم وراث محاسبه شود، ابتدا باید بدهی های متوفی پرداخت شود که یکی از این بدهی مالیاتی است. پس در گواهی انحصار وراثت پس از کسر دیون تعداد و اسامی و میزان سهم الارث هر کدام از وراث تعیین خواهد شد.
ماتَرَک متوفی به چه معناست؟
ماتَرَک کلمه ای عربی است که به زبان فارسی به معنی ‘آنچه به جا مانده’ می باشد. به عبارتی ساده تر یعنی دارایی به جا مانده از متوفی پس از فوت.
ماتَرَک با سهم الارث چه تفاوتی دارد؟
سهم الارث هر چیزی است اعم از منقول و غیرمنقول پس از تصفیه دیون متعلق به وراث.
ماتَرَک چیزی است که جزء دارایی متوفی اعم از منقول و غیرمنقول تا پیش از تصفیه دیون به وراث.
اموالی که مشمول مالیات بر ارث هستند
- اوراق مشارکت، سپرده های بانکی، برخی از اوراق بهادار، سودهای متعلق به آن ها، سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث یا پرداخت به آن ها
- املاک و حق واگذاری محل
- انواع وسیله زمینی و نقلیه و هوایی و دریایی
- حق الامتیاز و حقوق مالی و دیگر اموال که در قانون مالیات مستقیم به آن ها تصریح نشده
- سهم الشرکه و سهام و حق تقدم آن ها
- دارایی های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده که بعد از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت محل وقوع اموال پرداخت شده
در قانون وراث به ۳ دسته تقسیم می شوند
- وراث طبقه اول: شوهر، زن، پدر، مادر، اولاد
- ورثه طبقه دوم: برادر، خواهر، اجداد، اولاد
- وراث طبقه سوم: عمه، عمو، دایی، خاله، اولاد
مدارک مورد نیاز برای درخواست برگه انحصار ورثه
برای دریافت گواهی انحاصر ورثه باید مدارکی برای درخواست برگه انحصار ورثه وجود داشته باشد.
مدارک لازم برای تشکیل مالیات بر ارث در ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم آمده است:
- گواهی فوت
- فرم تکمیل شده انحصار ورثه
- کارت ملی و شناسنامه متوفی
- شناسنامه و کارت ملی تمام متقاضیان دریافت ارث
- استشهادیه شهود به تایید دفتر اسناد رسمی رسیده باشد
- سند ازدواج متوفی و همچنین در صورتی که سند طلاق وجود داشته باشد
- وصیت نامه متوفی در صورتی که موجود است
فرار از مالیات بر ارث چه عواقب و جرایمی را به همراه دارد؟
پرداخت این نوع مالیات برای هر کدام از وراث ضروری است و پرداخت نکردن آن جریمه هایی را به همراه دارد. اولین و مهم ترین این جریمه فرار مالیات بر ارث، عدم انجام واگذاری دارایی به وراث می باشد. یعنی تا زمانی که مالیات بر ارث پرداخته نشود، دارایی متوفی تقسیم نخواهد شد.
افرادی که می توانند برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام کنند
هر فردی بر اساس قانون که با اثبات وراثت از متوفی نفعی برای آن داشته باشید، مجاز به درخواست انحصار وراثت است. که این اشخاص در موارد زیر نام برده شده اند:
وصی: کسی که متوفی به او وصیت کرده و او را مامور انجام وصیت کرده
موصی له: شخصی که متوفی به منفعت او وصیت کرده
وارثان متوفی
طلبکاران متوفی
پیشنهاد کسب اطلاعات بیشتر برای علاقه مندان به موضوع نقش مالیات بر عایدی سرمایه.
موارد معافیت مالیات بر ارث
- اموال و دارایی وزارتخانه و موسسه و دستگاه های دولتی
- اثاث البیت محل سکونت متوفی (وسایل ضروری زندگی)
- اموال و دارایی شهدای انقلاب اسلامی که به وراث طبقه اول و دوم رسیده
- انواع بیمه های زندگی و عمر
- خسارت دیه و فوت
- وجه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، بازخرید خدمت
- مبالغ مرخصی استحقاقی که مورد استفاده قرار نگرفته باشد
- اموال مورد وقف
مهم: طبق قوانین جدید هیچ موارد دیگری به غیر از موارد ذکر شده در فوق، معافیتی برای هیچکدام از طبقات وراث وجود ندارد.
مالیات بر ارث سپرده بانکی
به میزان ۳% از موجودی حساب بانکی متوف می باشد که این نرخ برای موسسات مالی و اعتباری به میزان ۱۰% افزایش دارد.
مالیات بر ارث مسکن
ابتدا باید ارزش ساختمان از طریق کمیسیون املاک سازمان امور مالیاتی به نرخ روز معین شود. سپس برای هر یک از طبقات یک میزان مالیات در نظر می گیرند. به عنوان نمونه برای طبقات اول ورثه این مالیات ۷.۵% ارزش تعیین شده ملک به صورت نرخ روز است. چنین مالیاتی برای وراث دیگر با توجه به طبقات فرق دارد. به این صورت که وراث طبقه های دوم و سوم بایستی ۲ و ۴ برابر وراث طبقه اول مالیات بپردازند.
مالیات بر ارث مغازه
این مالیات طبق قانون جدید برای متوفیان پس از سال ۱۳۹۵ به میزان ۳% اعلام شده مغازه توسط کارشناس اداره مالیات است. همچنین به میزان ۳% از قیمت اجناس مشمول پرداخت مالیات می باشد.
مالیات بر ارث خودرو
سهم این نوع مالیات معادل ۲% از ارزش و قیمت تعیین خودرو مطابق کارشناس سازمان امور مالیاتی می باشد. این درصد مربوط به طبقه اول وراث است و برای طبقات دیگر ۲ و ۴ برابر می شود.
وکیل مالیاتی مالیات بر ارث
بدیهی است که دریافت مشاوره و سپردن امور به وکلای مالیاتی، از جمله راه هایی است که جریان اوامر مالیات بر ارث را شتاب می دهد. همچنین داشتن یک وکیل مالیاتی حرفه ای آشنا با قوانین و با تجربه، می تواند از باطل شدن حق شما پیشگیری کند.
اظهارنامه مالیات بر ارث
وراث وظیفه دارند در قالب فرم به خصوصی که از سازمان امور مالیاتی کشور است، فهرست تمامی ماترک متوفی را توضیح دهند. بدهی متوفی، ارزش دارایی های متوفی در تاریخ فوت نیز بایستی در این فهرست ذکر شود. به این لیست اظهارنامه مالیات بر ارث می‌گویند.
همچنین وراث تا ۱ سال مهلت دارند اظهارنامه مالیات بر ارث خود را به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند. در قانون جدیدی که ابلاغ شده است اگر که وراث تا مهلت زمان مقرر اظهارنامه خودشان را ارائه نکندف جریمه رسمی مشمول آنها نخواهد شد. ولیکن هزینه‌های کفن و دفن و بدهی های متوفی دیگر معاف از مالیات نخواهند بود.
اظهارنامه مالیات بر ارث مورد بررسی قرار خواهد گرفت. سپس با محسابات اموال و دارایی های شناسایی شده توسط سازمان مالیاتی به نرخ روز و کسر دیون، هزنیه کفن ودفن نتیجه بررسی‌ها را به وراث اعلام می‌کنند. در نتیجه وراث بایستی نسبت به سهم‌الارث خود مالیاتی را بپردازند. یکی از نکات مهم این است که اگر مالیات پرداخت نشود، دیگر امکان انتقال به صورت رسمی انجام نخواهد شد، به عبارتی ممنوع است.
جدول مالیات بر ارث قانون جدید از سال ۱۳۹۵ به بعد
| نوع دارایی و اموال | وراث طبقه اول | وراث طبقه دوم | وراث طبقه سوم |
|---|---|---|---|
| سپرده های بانکی | ۳% | ۶% | ۱۲% |
| سپرده های موسسات مالی و اعتباری | ۱۰% | ۲۰% | ۴۰% |
| املاک مسکونی | ۷.۵% | ۱۵% | ۳۰% |
| املاک تجاری و مغازه ها | ۳% | ۶% | ۱۲% |
| اجناس درون مغازه | ۱۰% | ۲۰% | ۴۰% |
| املاک اداری | ۳% | ۶% | ۱۲% |
| خودرو | ۲% | ۴% | ۸% |
| سهام بورس | ۰.۷۵% | ۱.۵% | ۳% |
| سهام غیر بورس | ۶% | ۱۲% | ۲۴% |
| ملک زراعی، باغ و … | ۷.۵% | ۱۵% | ۳۰% |
| اوراق مشارکت | ۳% | ۶% | ۱۲% |
| حق امتیازات | ۱۰% | ۲۰% | ۴۰% |
| صندوق امانات | ۱۰% | ۲۰% | ۴۰% |
| دیگر دارایی ها | ۱۰% | ۲۰% | ۴۰% |
