بخشودگی جرایم مالیاتی از جمله موارد بسیار مهمی است که سازمان امور مالیاتی برای بهتر شدن شرایط پرداخت توسط مودیان، خواهان بخشیده شدن جرایم مالیاتی با درصدهای متفاوت برای جرایم مودیان شده است.
بخشودگی جرایم مالیاتی ۱۴۰۱
در واقع بخشودگی جرایم مالیاتی در حقیقت در قالب بخشنامه با تبصره‌ها و ماده‌ها مختلف تعریف می‌شود. با توجه به اثرات مثبت بخشودگی جرایم مالیاتی مودیان در سال ۱۳۹۸ برای حمایت از تولید داخلی و همچنین وصول معوقات مالیاتی و ارتقای سلامت اداری و به منظور تداوم داشتن بخشودگی جرایم مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور مجاز است. قسمتی از جرایم مقرر شده در قوانین مالیات های مستقیم و ارزش افزوده را طبق دستوالعملی که به تایید امور اقتصاد و دارایی می‌رسد. جرایم مودیان متخلف از پرداخت مالیات را مورد بخشش قوانین خود قرار دهد.
منظور از جرایم مالیاتی چیست و چه عواملی سبب وقوع آن می‌شود؟
در قانون مالیات های مستقیم برای مودیان وظایفی تعیین شده است که مودی باید در موعد قانونی آن را انجام دهد. حال اگر مودی، بنا بر دلایل غیرقابل قبول، نسبت به انجام آن بعد از موعد قانونی اقدامی ننماید. سازمان امور مالیاتی برای آنان جریمه‌ها و مجازاتی در نظر گرفته‌اند. به عنوان مثال: اگر مودی مطابق ماده ۲۷۴ قانون مالیات‌های مستقیم رفتار کند به مجازات درجه شش محکوم خواهد شد.
مواردی که باعث مجازات درجه شش خواهد شد عبارتند از:
- تنظیم دفاتر، اسناد و مدارک خلاف واقع و استناد به آن
- مخفی کردن فعالیت اقتصادی و کتمان درآمد حاصل از آن
- به منظور فرار مالیاتی استفاده کردن از کارت بازرگانی دیگران
- ایجاد ممانعت در دسترسی ماموران مالیاتی به اطلاعات مالیاتی اقتصادی خود یا اشخاص ثالث
- تنظیم معاملات و قراردادهای خود به نام دیگران، یا تنظیم قراردادها و معاملات دیگران به نام خود برخلاف واقع
- عدم انجام تکالیف قانونی مربوط به مالیات های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مبنی بر وصول یا کسر مالیات مودیان دیگر و ایصال آن به سازمان امور مالیاتی در مواعد قانونی تعیین شده
- ممانعت در انجام تکالیف قانونی در خصوص تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی حاوی اطلاعات درآمدی و هزینه‌ها در ۳ سال متوالی
- امتناع از انجام تکالیف قانونی مبنی بر ارسال اطلاعات مالی موضوع ماده ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر قانون مالیات های مستقیم
نکته: مطابق ماده ۲۷۶ قانون مالیات های مستقیم، چنانچه هر یک از حسابداران، حسابرسان و یا موسسات حسابرسی، ماموران مالیاتی، کارکنان بانک‌ها و همچنین کارکنان موسسات مالی و اعتباری در ارتکاب جرم معاونت یا همکاری داشته باشند و یا تخلفات صورت گرفته را گزارش ندهند به حداقل مجازات مباشر جرم محکوم می‌شوند. اما مجازات معاونت سایر اشخاص طبق قانون مجازات اسلامی صورت می‌گیرد.
دادرسی به جرایم مالی چگونه صورت می‌گردد؟
منظور از دادرسی مالیاتی در واقع انجام همان اموری است که مودی برای حل اختلافات مالیاتی خود با اداره امور مالیاتی، به کار می‌برد. که این دادرسی را می‌توان به پنج مرحله تقسیم‌بندی کرد. مرحله اول مراجعه به اداره امور مالیاتی، مرحله دوم هیئت حل اختلاف مالیاتی، مرحله سوم شورای عالی مالیاتی، مرحله چهارم هیئت سه نفره وزارت اقتصاد و دارایی و در آخر دیوان عدالت اداری است.
مرحله اول: این بخش از دادرسی به جرایم مالیاتی، مذاکر بین مودی و اداره امور مالیاتی است. طبق قوانین، مودی ۳۰ روز کاری مهلت دارد مدارک و مشخصات مربوط به خود را تحویل اداره امور مالیاتی دهد. و از سازمان امور مالیاتی درخواست تعدیل در مالیات نماید.
اما در آن طرف مذاکره، اداره امور مالیاتی موظف است، از زمان مراجعه مودی به مدت زمان ۳۰ روز، به شکایت مودی رسیدگی نماید. حال اگر مودی و سازمان امور مالیاتی در این مرحله به توافق برسند مراتب در برگ تشخیص مالیات مودی درج شده و در نهایت به امضا رئیس مالیاتی مربوطه می‌رسد.
اما اگر اداره امور مالیاتی، اعتراض وارد شده را قبول ننماید. تمام مراتب در برگ تشخیص مالیاتی ذکر شده، و پرونده مالیاتی مودی برای دادرسی بیشتر وارد مرحله بعدی یعنی هیئت حل اختلاف مالیاتی می‌شود. البته معمولاً دادرسی پرونده اغلب مودیان در همین مرحله اتمام می‌یابند.
چگونگی بخشودگی جرایم مالیاتی مودیان
نحوه بخشودگی جرایم مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی کشور، هر ساله براساس بخشنامه‌هایی تعریف می‌شود. به عنوان مثال بخشودگی جرایم قابل بخشش موضوع قانون مالیات های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۳۹۹ در صورت مانده بدهی مودیان، بنا بر بیانات سازمان امور مالیاتی کشور بشرح زیر می‌باشد:
- براین اساس، بخشودگی جرایم موضوع این دستورالعمل برای هر دوره یا سال در هر منبع حداکثر تا مبلغ ۵۰ میلیارد ریال است.
- در صورت پرداخت مانده بدهی طبق برگ قطعی ابلاغ شده تا پایان دی ماه سال ۱۳۹۸ حداکثر تا پایان ۳۱ خردادماه ۱۳۹۹ برای واحدهای تولیدی ۹۰% و برای سایر مودیان ۸۰%
- در صورت پرداخت مانده بدهی طبق برگ قطعی ابلاغ شده از اول بهمن ماه ۹۸ تا ۳۱ خردادماه ۱۳۹۹ حداکثر تا پایان تیرماه سال جاری، میزان بخشودگی جرایم ۱۰۰ درصد خواهد بود.
- اگر در صورتی که مودیان مالیاتی، مشمول خسارت تاخیر موضوع ماده ۲۴۲ قانون مالیات های مستقیم، و تبصره ۶ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده باشند. ابتدا باید مبالغ مذکور از جرایم مالیاتی کسر و سپس نسبت به بخشودگی جرایم اقدام شود.
- همچنین مودیانی که بابت اصل مالیات و جرایم غیر قابل بخشش، فاقد بدهی باشند. و با به واسطه معافیت های قانونی، مشمول جرایم عدم انجام تکالیف قانونی شده‌اند، حسب مورد از بخشودگی ۱۰۰ درصدی جرایم برخوردار خواهند شد. ملاک تاریخ تعیین قطعیت بدهی برای مودیان در خصوص بدهی به وجود آمده، تاریخ سررسید پرداخت مقرر در قوانین موضوعه یا وضع شده می‌باشد.
راهنمایی مشاوران مالیاتی و مالی جهت بخشودگی جرایم مالیاتی
- جرایم مالیات عملکرد در برگ تشخیص مالیات بررسی می شود
- مبنای جرایم محاسبه می شود
- لایحه های دفاعیه موجود ارائه می شود
- جرایم مالیات عملکرد مجدد بررسی می گردد
- در نهایت بخشودگی جرایم دریافت می شود
بخشنامه بخشودگی جرایم مالیاتی ۱۴۰۱
دستور العمل معافیت جریمه های مالیاتی در سال ۱۴۰۱
تصویب دستور العمل معافیت جریمه های مالیاتی در سال ۱۴۰۱ به شماره ۱/۱۴۰۱/۲۰۰ در تاریخ ۱۴۰۱/۰۱/۰۷ از جانب رئیس کل سازمان امور مالیاتی، موجب حمایت از مودیان و در برابر سرعت در دریافت مالیات برای دولت وضع شده است. البته در قانون به منظور به وجود آمدن انصاف مالیانی تعیین کننده و قانون گذار به سازمان انجام کارهای مالیاتی این کار را تسلیم کرده است. که همه یا بخشی از جریمه های مالیات بر ارزش افزوده و مستقیم را در صورتی مصلحت کرده باشد مورد بخشش و گذشت اظهار کنند.
در این رابطه باید بگوییم این بخشش و گذشت ها حاوی جریمه های غیر قابل بخشش مانند جریمه های عدم تحویل اظهارنامه نمی باشد. یا می توان اینگونه اعلام کرد که جریمه هایی که در متن آشکار قانون جزء مورد های غیر قابل بخشش نیستند، کارگزاران اجرایی امکان نظر دادن به آن ها را دارند. قابل توجه است که اعلام بخشش از طرف سازمان امور مالیات واجب نیست، بلکه در نظر یک اختیاری است. اما با گذشت چند سال سازمان امور مالیاتی به وسیله‌ی اعمال سیاست بخشش جریمه های مالی سبب شده تا مطالعه های خود را بهتر نمایان کند.
الف) بخشودگی جرایم مالی از مورخ ۱۴۰۱/۱/۱ تا ۱۴۰۱/۶/۳ به صورت زیر و با انجام رعایت این دستورالعمل های این بخشنامه تایید و معین می شود:
بیشترین درصد بخشش جریمه های قابل بخشش (تا گذشتن یک ماه از مورخ فرمان برگ مالیاتی حتمی):
دوره یا سال عملکرد ۱۳۹۴ و قبل از آن: ۷۰ درصد
سال عملکرد ۱۳۹۵: ۸۰ درصد
دوره عملکرد ۱۳۹۶: ۹۵ درصد
سال عملکرد ۱۳۹۷: ۹۵ درصد
دوره یا سال عملکرد ۱۳۹۸ به بعد: ۱۰۰ درصد
در صورت سپری شدن هر ماه ۲ واحد درصد از بخشش هر ۱ سال یا دوره های رابط کم می شود.
پرداخت بدهی های مالیاتی تا ۱ سال از تاریخ اتمام مدت زمان استرداد اظهارنامه مالیاتی و یا سر رسید پرداخت مالیات در دوره مربوطه، حداکثر معیار بخشودگی جرایم قابل بخشش از تاریخ ۱۴۰۱/۰۱/۰۷ میزان ۸۵% تعیین شده است.
درصدهایی که در بندهای ۱ و ۲ برای پرداخت بدهی از جمله جرایم غیر قابل بخشش و آن قسمت هایی که بخشودگی آن ها موافقت نشده است، نهایتاً ۱ ماه بعد از ارسال برگ مالیات قطعی خواهد بود. در نتجیه به ازای گذشت هر یک ماه ۲ واحد درصد از بخشودگی مالیات هر یک از دوره های مربوطه کم می شود.
بخشودگی جرایم مالیاتی در موضوع ماده ۱۶۹ ق.م.م در تهذیب شدن ۱۳۸۰/۱۱/۲۷ برای سال های پیشین ۱۳۹۴، در صورت پرداخت بدهی های مالیات عملکرد آن سال تا ۱۰۰% به مدیران کل امور مالیاتی تسلیم می شود.
درصد بخشودگی جرایم موضوع ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم طبق اصلاحیه ۱۳۹۴/۴/۳۱، زمان تصمیمی گیری جرایم مربوطه متناسب با درصد مبلغ لیست مهاملات خرید و فروش می باشد. بنابر این موضوع در صورتی که تمام و یا بخشی از لیست و فهرست معاملات سال مربوطه به میزان زیادی واگذاری اختیارات بخشودگی جرایم مالیاتی تا ۴۰% می باشد.
فحوای این بخشنامه از اعمال بخشودگی های جرایم عدم تفویض اظهارنامه و جرایم تعویق موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده تصدیق ۱۳۸۷/۲/۱۷ نسبت به مهلت اعلام شده بخشنامه های صادر شده مانع نمی شود.
مودیانی که در اجرای تبصره ۲ ماده ۲۷۴ قانون مالیات های مستقیم از جانب سازمان اعلام جرم و برپاداری مدعی هستند، بخشودگی جرایم در این بخشنامه برای آن ها جاری نخواهد بود. فلذا در صورت صدور حکم تبرئه از جانب مراجع قضایی مفاد این بند رایج نخواهد بود.
چنانچه مستغنی از سال متعلق جریمه، دریافت خسارات تاخیر در موضوع ماده ۲۴۲ ق.م.م و تبصره ۶ ماده ۱۷ قانون مالیات ارزش افزوده تصویب شده ۱۳۸۷/۲/۱۷ و همچنین ماده ۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده تصویب شده ۱۴۰۰/۳/۲ برای مودیان محرز شده، هزینه خسارات مذکور از جرایم قابل بخشش مرتبط به دوره مالیاتی مورد درخواست، اصل مورد کسر و همچنین نسبت به بخشودگی جرایم عمل کنند.
مودی که در اجرای آیین نامه پیشین با پرداخت بدهی ها تا آخر سال ۱۴۰۰، شامل برخورداری از تمام و یا بخشی از جرایم طبق بخشنامه مزبور شده اند و اگر نسبت به اعمال بخشودگی ها اقدامی نشده باشد، برای جرایم ذکر شده همان آیین نامه مشمول آن ها خواهد شد.
ب) شروط تقسیط بدهی های مالیاتی:
زمان تقسیط بدهی یا همان قسط بندی بدهی از تاریخ ابلاغ برگ مالیات قطعی برای خواسته و درخواست های ارائه شده تا ۱ سال از تاریخ انقضای مهلت تحویل اظهارنامه یا تاریخ رسیدن پرداخت های مالیات سال های مربوط برای مالیات های مستقیم تا حدکثر زمانی ۳ سال و دهی های راجع به قانون مالیات بر ارزش افزوده را در حداکثر زمانی ۹ ماه تعیین شده است.
در خاطر داشته باشید که اگر با گذشتن این مهلت ۱ ساله از تاریخ شروع یا انقضای مهلت تحویل اظهارنامه یا تاریخ سر رسید پرداخت کردن مالیات، درخواست قسط بندی کردن مالیات را به سازمان مربوطه بدهید. به ازای گذشتن هر ماه از مهلت ۱ ساله مقرر، ۱ ماه از مدت تقسیط کم می شود تا به رسیدن ۱ سال برای مالیات های مستقیم و ۶ ماه برای مالیات و جریمه افزوده برسد. اما لازم است در هنگام زمان تقسیط بدهی مالیاتی حداکثر ۲۰% از پایه و‌اصل عوارض راجع به دوره‌ی مرتبط را پرداخت کنید.
برای تقسیط بدهی ها بعد از محاسبه تمامی جرایم تا تاریخ پایان دوره تقسیط و گرفتن تصمیم درباره میزان بخشودگی جرایم قابل بخشش طبق این آیین نامه اصل بدهی، جرایم غیر قابل بخشش، جرایمی که بخشش آن ها مورد قبول نیست، به طور همزمان تقسیط می شوند و هزینه های هر قسط برای اصل بدهی و جرایم نگرش می شود.
مطابق ماده ۱۶۷ قانون مالیات های مستقیم، در صورتی که مودیان در سر رسید هر کدام از اقساط نسبت به پرداخت آن دست به کار نشوند، اداره امور مالیاتی وظیفه دارد با قید فوریت در جهت مقررات اجرایی حصول مالیات نسبت به وصول بدهی های مالیاتی مودی و جرایم مربوطه از طریق اقدام های اجرایی با رعایت مقررات مربوطه مبادرت نماید.
دیگر مقررات مربوطه:
- بخشودگی جرایم و تقسیط آن ها، بسته به ارائه درخواست مودیان به همراه مدارک مربوط می شود.
- برای بخشودگی جرایم و تقسیط، حیطه کاری حسابداری مودیان اداره کل امور مالیاتی مکلف است نسبت به شرایط بررسی های لازم را به عمل بیاورد.
- بخشی از واگذاری اختیارات ذکر شده در چارچوب مقرر، قابل تسلیم به معاونان مدیر کل و همچنین رؤسای اداره کل امور مالیاتی می باشد.
